Technostress is stress die voortkomt uit het gebruik van digitale hulpmiddelen, met name in professionele omgevingen. Technostress is eigenlijk ‘elk negatief effect wat men ervaart door technologie’. Het ontstaat wanneer medewerkers moeite hebben met het tempo waarin technologische toepassingen zich ontwikkelen. Dit werkt stressklachten in de hand en kan zelfs tot een burn-out of andere psychische klachten leiden. Technostress wordt ook wel digistress genoemd.
Techno-stress is ieder negatief effect op attitude, gedachten, gedrag, of lichamelijke fysiologie dat direct of indirect veroorzaakt wordt door technologie.
Krijg je hier de kriebels van?
- Een continue stroom van inkomende e-mails
- Steeds maar digitaal vergaderen
- Geen richtlijnen of informatie te vinden
- Weinig ICT-ondersteuning aanwezig
- Steeds maar veranderingen op het gebied van ICT
- Bereikbaar moeten zijn na werktijd
- Veel wachtwoorden moeten onthouden
- Digitale afspraken in je agenda
- Thuiswerken voelt niet goed
- Meerdere online meetings per dag
- Elkaar niet meer in het echt ontmoeten
- De hele dag achter de computer
Computers, mobiele telefoons, apps en online accounts. We maken er allemaal gebruik van. Zeker op het werk worden digitale applicaties volop gebruikt. En medewerkers worden ook allemaal geacht mee te gaan met de technologische ontwikkelingen. Toch kan het digitaal werken voor grote problemen zorgen.
Oorzaken van technostress
Medewerkers kunnen het gevoel hebben dat ze overspoeld worden met digitale applicaties, technologische ontwikkelingen en online toepassingen. Rapporteren, verslagen maken, ziek melden, telefoneren, typen, vergaderen, presenteren: alles vindt tegenwoordig ‘online’ of digitaal plaats. Medewerkers ‘moeten’ wel meedoen en moeten zich aanpassen aan digitale veranderingen. Zo kunnen er meerdere oorzaken zijn van technostress.
Dit zijn de meest voorkomende oorzaken van technostress:
- Constante bereikbaarheid: “Ik heb het gevoel dat ik altijd maar ‘aan’ moet staan.”
Medewerkers voelen zich onder druk gezet om altijd maar bereikbaar te zijn via e-mail, telefoon, Teams of chatberichten. Dit kan leiden tot het gevoel nooit volledig los te kunnen komen van het werk, zelfs buiten de reguliere werktijden. Dit kan voelen als je altijd maar ‘aan’ moet staan en nooit echt kan ontspannen. - Informatie-overload: “Ik word gek van alle mails en online meetings.”
De overvloed aan informatie die beschikbaar is via technologische kanalen kan overweldigend zijn. Medewerkers moeten grote hoeveelheden informatie verwerken en prioriteiten stellen, wat kan leiden tot gevoelens van stress en angst. Hierdoor kan het gevoel ontstaan dat medewerkers zich overspoeld en overvraagd voelen. - Snelle veranderingen: “Wéér een ICT-verandering?”
Technologie evolueert in hoog tempo, waardoor medewerkers voortdurend nieuwe vaardigheden moeten leren en zich aan moeten passen aan veranderende systemen en tools. Dit kan leiden tot gevoelens van onzekerheid, incompetentie en frustratie. Het steeds moeten aanpassen en moeten meebewegen met de ICT-ontwikkelingen op de werkvloer, kan zwaar wegen op de schouders van de medewerkers. - Digitale overbelasting: “De hele dag achter m’n computer, ik word er gek van.”
Het multitasken tussen verschillende technologische apparaten en platforms kan leiden tot mentale uitputting. Voortdurend schakelen tussen taken en onderbrekingen kan de productiviteit verminderen en stress verhogen. - Persoonlijke voorkeur: “ICT? Ik heb er niks mee.”
Niet elke medewerker is even digivaardig of ‘technostressbestendig’. Iemand die niet geïnteresseerd is in digitale mogelijkheden, zal op het werk ook weinig energie krijgen van online werken en digitale toepassingen.
Symptomen van techostress
Technostress kan zich op verschillende manieren manifesteren en kan zowel fysieke als psychologische symptomen veroorzaken. Hier zijn enkele veelvoorkomende symptomen van technostress:
- Fysieke symptomen:
- Hoofdpijn en migraines
- Rug-, nek- en schouderpijn als gevolg van een slechte houding tijdens het werken met technologische apparaten
- Oogproblemen zoals droge ogen, vermoeidheid of wazig zicht als gevolg van langdurig naar een scherm staren
- Slaapproblemen en slapeloosheid
- Verminderde energieniveaus en chronische vermoeidheid
- Psychologische symptomen:
- Angst en gevoelens van spanning
- Gevoelens van overweldiging en frustratie bij het omgaan met informatie-overload
- Verhoogde prikkelbaarheid en stemmingswisselingen
- Problemen met concentratie en focus
- Verhoogde niveaus van stress en angst
- Gevoelens van onvermogen, incompetentie of hulpeloosheid bij het omgaan met technologische veranderingen
- Gedragsmatige symptomen:
- Onvermogen om werk en privé gescheiden te houden vanwege constante bereikbaarheid
- Constant checken van e-mails, berichten of updates, zelfs buiten werktijden
- Verslaving aan technologische apparaten en het constant zoeken naar afleiding of bevestiging online
- Verminderde productiviteit en moeite om taken af te ronden door afleidingen veroorzaakt door technologie
- Sociale isolatie en verminderde face-to-face interacties als gevolg van overmatig gebruik van technologie
Het is belangrijk om op deze symptomen te letten, omdat ze kunnen wijzen op technostress. Door bewust te zijn van de impact van technologie op je fysieke en mentale welzijn, kunnen gerichte maatregelen worden genomen om technostress te verminderen en een gezonde balans te vinden in het gebruik van technologie.
Technostress heeft niet alleen negatieve gevolgen voor medewerkers, maar ook voor organisaties. Het kan leiden tot verminderde productiviteit, verhoogd verzuim, burn-out en verminderde tevredenheid op het werk.
Omgaan met technostress
Organisaties en instellingen zouden er alles aan moeten doen om goed te zorgen voor hun medewerkers. En het zou te makkelijk zijn, om medewerkers slechts een lijstje te geven met ‘tips en adviezen’ om technostress tegen te gaan. De werkgever zal toch echt veel meer moeten doen om zorg te dragen voor hun (minder digitaalvaardige) medewerkers. Om technostress te verminderen en te voorkomen, kunnen organisaties en medewerkers de volgende stappen nemen:
- Bewustwording: Herken de tekenen van technostress en begrijp de impact ervan op het welzijn en de productiviteit. Dit stelt medewerkers en organisaties in staat om gerichte acties te ondernemen.
- Training en ondersteuning: Zorg voor training en ondersteuning bij het gebruik van technologie. Dit kan medewerkers helpen om efficiënter met technologische hulpmiddelen om te gaan en stress te verminderen.
- Beleidsmaatregelen: Implementeer beleidsmaatregelen die het gebruik van technologie beheren en de verwachtingen rond bereikbaarheid buiten werktijd verduidelijken. Het stellen van grenzen kan medewerkers helpen om een gezonde balans tussen werk en privé te behouden.
- Digitale detox: Moedig medewerkers aan om regelmatig pauzes te nemen van technologie. Dit kan helpen om mentale rust te creëren en stress te verminderen.
- Geef het goede voorbeeld: Ook al zijn digitale toepassingen noodzakelijk op het werk, een werkgever kan wel degelijk het goede voorbeeld geven. Door tijd en geld beschikbaar te stellen voor een ontspanningsruimte of iets anders waardoor het personeel kan ontspannen. Betrek medewerkers bij het probleem én de oplossing. Luister naar ideeën en wees eerlijk over wat wel of niet kan.
- Communicatie en betrokkenheid: Moedig open communicatie aan tussen medewerkers en leidinggevenden over technostress. Creëer een cultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om hun zorgen te delen en waarin er ruimte is voor aanpassingen en oplossingen.
- Work-life balance: Stimuleer een goede balans tussen werk en privéleven. Moedig medewerkers aan om tijd buiten het werk te besteden aan ontspanning, hobby’s en sociale activiteiten, zonder constante afleiding van technologie.
- Zelfzorg: Help medewerkers om zelfzorgpraktijken te ontwikkelen om stress te verminderen. Dit kan onder andere het beoefenen van mindfulness, regelmatige lichaamsbeweging, het onderhouden van sociale relaties en het nemen van voldoende rust omvatten.
- Technologiebeheer: Zorg voor technologische tools en systemen die intuïtief, gebruiksvriendelijk en efficiënt zijn. Minimaliseer complexiteit en verminder onnodige technologische overbelasting
- Praat met elkaar: Faciliteer als werkgever gesprekken met medewerkers. Zo voelen medewerkers zich gehoord en kunnen ze hun frustraties of stressfactoren bespreekbaar maken. Laat dit dan niet eenmalig zijn, maar kom er vervolgens als werkgever ook op terug en laat zien dat het een belangrijk thema is.
Wettelijke verplichtingen van de werkgever
Werkgevers hebben een zorgplicht voor de gezondheid en veiligheid van hun medewerkers, wat ook technostress omvat. Hoewel er geen specifieke wettelijke verplichting is die alleen gericht is op technostress, zijn er bredere wetten en regelgeving die werkgevers verplichten om passende maatregelen te treffen om de gezondheid en het welzijn van werknemers te waarborgen. Hier zijn enkele relevante aspecten waar werkgevers rekening mee moeten houden:
- Arbeidsomstandigheden: Werkgevers moeten ervoor zorgen dat de arbeidsomstandigheden veilig en gezond zijn, inclusief het beheersen van psychosociale risico’s. Technostress kan worden beschouwd als een psychosociaal risico dat moet worden aangepakt. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan door het implementeren van beleid en maatregelen die een gezonde werklast bevorderen en werknemers beschermen tegen overmatige technologische eisen.
- Risico-inventarisatie en -evaluatie: Werkgevers moeten regelmatig een risico-inventarisatie en -evaluatie uitvoeren om potentiële gevaren en risico’s voor de gezondheid en het welzijn van werknemers te identificeren. Technostress en stressfactoren moeten worden meegenomen in dit proces, zodat passende maatregelen kunnen worden genomen om de risico’s te verminderen.
- Voorlichting en training: Werkgevers moeten werknemers voorlichten en trainen over gezondheidsrisico’s op het werk, inclusief technostress. Dit kan het bewustzijn vergroten, werknemers helpen om de tekenen van technostress te herkennen en hen voorzien van strategieën om ermee om te gaan.
- Flexibel werkbeleid: Werkgevers kunnen een flexibel werkbeleid implementeren dat medewerkers in staat stelt om een betere balans tussen werk en privéleven te bereiken, inclusief het verminderen van technologische overbelasting buiten werktijd. Dit kan het stellen van duidelijke grenzen met betrekking tot bereikbaarheid omvatten.
- Ondersteuning en hulpbronnen: Werkgevers kunnen ondersteuningsprogramma’s en hulpbronnen aanbieden om werknemers te helpen bij het omgaan met technostress. Dit kan variëren van het verstrekken van technologische hulpmiddelen en training tot het aanbieden van counseling of coaching voor werknemers die te maken hebben met technostress.
Bespreekbaar maken
Technostress is een veelvoorkomend probleem in moderne werkplekken, waar medewerkers worden geconfronteerd met de eisen van constante bereikbaarheid, informatie-overload en snelle technologische veranderingen. Door bewustwording, training, beleidsmaatregelen en het bevorderen van work-life balance en zelfzorg, kunnen medewerkers een gezonde balans vinden in een technologiegedreven werkomgeving.
Bovendien is het van belang dat er een open communicatiecultuur wordt gecreëerd waarin medewerkers zich vrij voelen om hun zorgen te uiten. Met deze benaderingen kunnen medewerkers stressfactoren effectief beheersen, zelfs als ze zich niet comfortabel voelen om het bespreekbaar te maken.
